

علیاف به یروان نخواهد آمد، اما جیهون بایراموف؟ یک کارشناس آذربایجانی در Press Clubs TV سفر وزیر امور خارجه آذربایجان به ارمنستان را منتفی ندانسته است. در ۳ نوامبر، کانال یوتیوب Press Clubs TV در یروان و باکو، یک پلتفرم تلویزیونی مشترک ارمنی-آذربایجانی راهاندازی شد. مرحله کنونی فرایند مذاکرات ارمنستان و آذربایجان و دههها کار کلوپهای مطبوعاتی یروان و باکو، امکان ایجاد این کانال یوتیوب مشترک را فراهم کرده است. فرهاد ممدوف، سیاستمدار و نخستین میهمان آذربایجانی در Press Clubs TV، میگوید رسانهها فرصتی برای ارتباط صریح فراهم میکنند و کانال مشترک که موضوعات با حضور کارشناسان حوزه بررسی میشود، این فرصت را گسترش خواهد داد. از ارمنستان، آرِگ کوچینیان، رئیس مرکز پژوهش سیاست امنیتی، بهعنوان شرکتکننده آنلاین حضور داشت؛ برنامه با میزبانی بوریس ناواساردیان، رئیس افتخاری کلوپ مطبوعاتی یروان و تحلیلگر سیاسی، پخش شد. آنان — ممدوف، کوچینیان و ناواساردیان — حدود دو هفته قبل نیز حضوری در یروان با یکدیگر دیدار کرده بودند. ممدوف بخشی از هیئت آذربایجانی بود که از باکو بهطور مستقیم رسید. در یکی دو ماه اخیر، دیدارهای مستقیم ارمنستان-آذربایجان بهطور فزایندهای رایجتر شدهاند. در ۲۲ اکتبر چنین دیداری در استانبول برگزار شد؛ در ۲۱–۲۲ اکتبر، کارشناسان آذربایجانی برای دیدار میان جامعه مدنی به یروان آمدند؛ و در ۴ نوامبر، کارشناس آذربایجانی دیگری در فرومی که مرکز اوربل ارمنستان برگزار کرد شرکت کرد. به باور کارشناسان، این دیدارها به دلیل توافق رهبران دو طرف برای پیگیری صلح از طریق مذاکرات، بیشتر تکرار شدهاند. در عین حال، هیئت آذربایجانی در دوازدهمین نشست عمومی مجمع پارلمانی شراکت شرقی، ائورونست، که در یروان از ۲۸ تا ۳۰ اکتبر برگزار شد، شرکت نکرد. در طول بحث، بوریس ناواساردیان یادآور شد: معلوم است که دلیل عدم حضور یروان کمتر مربوط به محل برگزاری کنفرانس است تا روابط سازمان با پارلمان اروپا، اما واقعیت این است که باکو دو بار نشستهای عمومی ائورونست را تحریم کرده است، یکی در یروان در سال ۲۰۱۵ و دیگری در سال ۲۰۲۵. به گفتهٔ ممدوف، مسائلی که میتواند تبادلات صلحآمیز بین دو طرف را تیره کند باید کنار گذاشته شوند؛ مسئلهٔ ائورونست و باکو در واژهگذاری است. هیئت آذربایجانی میتوانست در نشست برگزارشده در یروان شرکت کند، اما موضوعاتی که در آنجا باید مطرح میشدند میتوانست به فرایند آسیب برساند، این را یک پژوهشگر سیاسی گفت. برنامهٔ Press Clubs TV همچنین به اجلاس جامعهٔ سیاسی اروپا که سال آینده در یروان برگزار میشود پرداخته است؛ روشن است که رئیسجمهور آذربایجان، الهام علیاف، در این رویداد شرکت نخواهد کرد. ممدوف از احتمال شرکت وزیر امور خارجه آذربایجان ابراز تردید نکرد. او گفت: این که آذربایجان در این نشست در بالاترین سطح شرکت نخواهد کرد، به این معنی نیست که در سطح بالاتری، مثلاً در سطح وزیر امور خارجه، شرکت نخواهد کرد. دیدارهای ارمنستان-آذربایجان با شتابی شدید در سطوح مختلف برای نزدیکتر کردن گفتوگوهای صلح به عموم مردم اهمیت دارند، میگوید آرِگ کوچینیان. من شخصی هستم که هیئتهای آذربایجانی را در یروان خوشامد گفتم و دیدن هواپیمایی با نام آذربایجان بر روی آن در فرودگاه برایم چشمگیر بود. کوچینیان تأکید میکند که دیدارها با سرعتی بیسابقه در حال انجام است و امروز مهم است که مردم را در این فرایند درگیر کنیم تا غیرقابل بازگشت شود. این کارشناس باور دارد که گفتوگوی ارمنستان-آذربایجان خودمختار شده و با نزدیکتر شدن طرفها، احتمال دخالت ثالث کاهش مییابد؛ کسانی که مایل به مداخلهاند هم در داخل و هم در خارج از این دو کشور وجود دارند. بوریس ناواساردیان: مشکلات واقعبینانه با انتظارات واقعی. دیدار دو روزهٔ کارشناسان ارمنی و آذربایجانی در یروان با حمایت نهادهای رسمی ارمنستان و آذربایجان و بدون میانجیگریِ ثالث برگزار شد. دبیر شورای امنیت ارمنستان، آرمن گریگوریان، در یکی از جلسات تخصصی حضور داشت. ناواساردیان یادآور شد که نبود میانجیها مشارکتکنندگان را مجبور میکند تا تا حد امکان واقعبین باشند و مسائلی را مطرح کنند که در آیندهٔ نزدیک قابل حل باشند. در مورد نتایج، هنوز زود است صحبت کرد؛ زمان لازم است تا ببینیم چه پیشرفتی ایدهها و طرحهای مطرحشده در طول دو روز کاری خواهند داشت. بنا بر نظر ناواساردیان، قالب ده نفره (پنج نفر از ارمنستان، پنج نفر از آذربایجان) پل ارتباطی ویژهای است که با ارائهٔ پیشنهادهای مطرحشده به نهادهای رسمی، باید دستور کار گفتوگو را دوباره فعال کند. با تشکر از رسانهها، به استثناهای معدود. بازدید هیئت آذربایجانی از یروان در باکو با متنِ کاملاً مثبت گزارش شد. در گفتوگو با Media.am، ناواساردیان توضیح میدهد چرا: نظر عمومی در آذربایجان به شدت متمرکز است، که دربارهٔ کشور ما چنین ادعایی را نمیتوان داشت. در مطبوعات ارمنستان نیز گاه گزارشهای مشکلدار یا تحریفشده وجود داشت. به دلایل امنیتی سفر هیئت آذربایجانی از پیش اعلام نشده بود، اما اسپوتنیک ارمنستان فاش کرده بود که مهمانان در کجا اقامت خواهند داشت. ناواساردیان میگوید این نوعی تحریک از سوی رسانهها بوده است. همچنین ۱۶۸ Hours نیز گزارش کرده بود که جزئیات پشت صحنه را فاش کرده است. با استناد به مصاحبهٔ تلویزیونیِ تلویزیون عمومی آذربایجان با تحلیلگر سیاسی فرهاد ممدوف، ۱۶۸.am نوشته بود که در یروان در مورد نسلکشی خوجالی بحث شده است. شرکتکنندگان میزگرد دیپلماسی مدنی ارمنستان-آذربایجان بیانیهای در پاسخ به این انتشارها صادر کردند. در این بیانیه آمده است که کارشناس آذربایجانی دربارهٔ خوجالی صحبت نکرده است، زیرا چنین موضوعی در یروان مطرح نشده بود. فرهاد ممدوف، در پاسخ به سوال یک خبرنگار، برعکس، تأکید کرد: تئوریکاً آشتی، البته، دربارهٔ شکلدهی نگرشی نسبت به این فاجعههاست، اما این مسئله فوراً نیست؛ باید با واقعیت کنار آمد. نویسندگان این نشریات مذکور آن را اقدامی برای تحریف تصویرِ عادیسازی روابط ارمنستان-آذربایجان از طریق روزنامهنگاری نامناسب و ایجاد تنش ناسالم پیرامون آن میدانند.