

رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، جمعه گفت که حماس باید تا پایان روز یکشنبه به توافق صلح پیشنهادی رضایت دهد و تهدید کرد که در صورت عدم توافق، حملهای نظامی شدیدتری در جریان جنگی که از حمله ۷ اکتبر به اسرائیل آغاز شده بود، رخ خواهد داد. ترامپ به نظر میرسد مایل است به وعدههایش برای پایان جنگ و بازگرداندن دهها گروگان در آستانه دومین سالگرد حمله که سهشنبه اتفاق افتاده است، عمل کند. طرح صلح او توسط اسرائیل پذیرفته شده و از سوی جامعه بینالمللی نیز مورد استقبال قرار گرفته است، اما مصر و قطر بهعنوان میانجیهای کلیدی و دستکم یک مقام حماس گفتهاند برخی از عناصر طرح هنوز به مذاکره بیشتری نیاز دارند و توضیح بیشتری ندادهاند. «توافَق با حماس تا عصر جمعه به وقت واشنگتن باید محقق شود»، ترامپ جمعه در شبکههای اجتماعی نوشت: «هر کشور در این طرح شریک شده است! اگر این آخرین فرصت به دست نیاید، جهنمی بیسابقه علیه حماس برپا خواهد شد. صلحی در خاورمیانه به هر قیمتی برقرار خواهد شد.» طرح او به پایان دادن به جنگ و بازگرداندن گروگانها میانجامد؛ بر پایه طرحی که ترامپ اوایل این هفته با نخستوزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو رونمایی کرد، حماس فوراً ۴۸ گروگان باقیمانده را آزاد میکند — حدود ۲۰ نفر از آنان زنده محسوب میشوند — و قدرت را وا میگذارد و خلع سلاح میشود. در عوض، اسرائیل حمله را متوقف کرده و از بخشهای زیادی از اراضی عقبنشینی میکند، صدها زندانی فلسطینی را آزاد میکند و ورود کمکهای بشردوستانه و بازسازی را فراهم میکند. طرحها برای جابهجایی بخش زیادی از جمعیت غزه به کشورهای دیگر لغو خواهد شد. منطقهٔ حدود دو میلیون فلسطینی تحت حاکمیت بینالمللی قرار میگیرد و ترامپ و نخستوزیر سابق بریتانیا، تونی بلر، بر آن نظارت خواهند کرد. این طرح هیچ مسیر برای اتحاد نهایی با کرانه باختری تحت اشغال اسرائیل در یک دولت فلسطینی آینده ارائه نمیدهد. یک مقام حماس به آسوشیتدپرس این هفته گفت که برخی از عناصر طرح غیر قابل قبول است و باید اصلاح شود، بدون توضیح بیشتر. فلسطینیان برای پایان جنگ آرزومندند، اما بسیاری از این طرح و پیشنهادهای آمریکا را به شدت به سود اسرائیل میدانند. آمریکا و اسرائیل برای فشار بر حماس تلاش میکنند. اسرائیل از زمان پایان آتشبس قبلی در مارس فشار بر حماس را تشدید کرده و منطقه را از غذا، دارو و سایر کالاها برای دو ماه و نیم محروم کرده و بخشهای وسیعی از این منطقه را مصادره، ویران و تا حد زیادی خالی از سکنه کرده است. کارشناسان تشخیص دادهاند که شهر غزه اندکی قبل از آغاز حملهٔ بزرگ اسرائیل به قصد اشغال آن به قحطی سقوط کرده بود؛ برآورد میشود حدود ۴۰۰٬۰۰۰ نفر در هفتههای اخیر شهر را ترک کردهاند، اما صدها هزار نفر دیگر در آنجا ماندهاند. اولگا چرِووکو، سخنگوی دفتر امور بشردوستانهٔ سازمان ملل، در جریان دیدار روز پنجشنبه گفت که چند خانوادهٔ آواره در پارکینگِ بیمارستان شیفا اقامت دارند. «آنها نمیتوانند به سمت جنوب بروند چون توان مالی لازم برای این کار را ندارند.» یکی از خانوادهها سه فرزند داشت و زن باردار با چهارمین فرزندش بود و موارد آسیبپذیر زیادی مانند سالمندان و افراد دارای معلولیت در آنجا وجود داشت. ترامپ نوشت که اکثر جنگجویان حماس «احاطه شدهاند و از نظر نظامی در تله افتادهاند و فقط منتظر فرمان من برای گفتن برو هستند تا زندگیشان به سرعت به پایان برسد. در مورد باقیماندهها میدانیم کجا هستند و چه کسانیاند و شما تعقیب خواهید شد و کشته خواهید شد.» بیشتر رهبران ارشد حماس در غزه و هزاران جنگجوی آن پیش از این کشته شدهاند، اما این گروه هنوز در مناطقی که نیروهای اسرائیلی کنترل نمیکنند نفوذ دارد و حملات گاه و بیگاه انجام میدهد که به کشته و زخمی شدن سربازان اسرائیلی منجر شده است. حماس بر موضع خود پایدار است که تنها گروگانهای باقیمانده — ابزار چانهزنی و سپر انسانی احتمالیِ آن — را در ازای آتشبس پایدار و عقبنشینی اسرائیل آزاد کند. نتانیاهو این شروط را رد کرده و گفته است حماس باید تسلیم شود و سلاحش را زمین بگذارد. دومین سالگرد نزدیک است. هزاران جنگجو تحت رهبری حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل حمله کردند و به پایگاههای ارتش، جوامع کشاورزی و جشنوارهٔ موسیقی بیرون از شهر حمله کردند و دستکم ۱٬۲۰۰ نفر را کشتند که اکثراً غیرنظامی بودند؛ ۲۵۱ نفر دیگر را ربودند که اکثرشان از طریق آتشبسها یا توافقهای دیگر آزاد شدهاند. حملهٔ اسرائیل در پاسخ به گفتهٔ وزارت بهداشت غزه بیش از ۶۶٬۰۰۰ فلسطینی را کشته است و این وزارتخانه نگفته که چند نفرشان غیرنظامی بودهاند یا جنگجو. این وزارتخانه میگوید زنان و کودکان تقریباً نیمی از قربانیان هستند. این آمار بخشی از دولت ادارهشده توسط حماس است و سازمان ملل و بسیاری از کارشناسان مستقل آن را معتبرترین برآورد تلفات جنگی میدانند. این عملیات حدود ۹۰ درصد از جمعیت غزه را آواره کرده و اغلب چندین بار آنان را جابجا کرده و بخش زیادی از سرزمین را غیرقابل سکونت ساخته است. هر دو دولت بایدن و ترامپ کوشیدهاند به جنگ پایان دهند و گروگانها را بازگردانند در حالی که حمایتهای نظامی و دیپلماتیک گستردهای از اسرائیل فراهم میکنند.